Załącznik
do Regulaminu Regionalnej Odznaki Krajoznawczej PTTK
„Twierdza Różan”

Twierdza Różan – zespół fortyfikacji wzniesiony przez Imperium Rosyjskie w mieście Różan w pierwszych latach XX wieku. Umocnienia zbudowano dla zabezpieczenia przepraw przez Narew. Twierdza składała się z trzech fortów tworzących pierścień wokół miasta oraz dwóch redut ziemnych w bezpośrednim pobliżu mostu, pełniących rolę śródszańca i baterii artyleryjskiej, nazywanych zbiorczo Fortem IV. Forty zachowały się w różnym stanie do dzisiaj. Budowę twierdzy rozpoczęto w 1902 r. od usypania redut tzw. „Fortu IV”. Betonowe umocnienia fortów I-III budowano w latach 1905-10. Forty I i II posiadają narys trójkąta, Fort III wybudowano na planie trapezu. Wszystkie forty posiadają identyczne koszary szyjowe z kaponierą oraz wolnostojącą studnię obudowaną schronem. Forty I i II wyposażono w czołową kaponierę, Fort III posiada pełną przeciwskarpę z dwoma kaponierami. W trakcie I wojny światowej twierdza w Różanie była atakowana przez wojska niemieckie od 22 lipca 1915 r. Mimo wsparcia artylerii fortyfikacje nie zostały zdobyte ani uszkodzone. Rosjanie wycofali się w nocy z 23 na 24 lipca w związku z tym, iż wojska niemieckie sforsowały Narew na innym odcinku. W 1939 r. forty zostały wzmocnione polskimi schronami bojowymi. Wybudowano po dwa takie obiekty na każdym z trzech fortów. W trakcie działań wojennych część z tych schronów została zniszczona, ale nie ucierpiały carskie umocnienia.