ZAŁĄCZNIK
do Regulaminu Odznaki Krajoznawczej PTTK
„Szlakiem Zabytków Dawnego Prawa na Ziemiach Polskich”

I. Pręgierze:

Lp.

Miejscowość

Gmina

Powiat

Województwo

Lokalizacja

Opis

1.

Bolesławiec Bolesławiec bolesławiecki dolnośląskie Przed ratuszem. Wystawiony w 1616-24 r. oraz krzesło. Decyzją Rady Miasta pręgierz zlikwidowano 2 listopada 1799 r.

2.

Bystrzyca Kłodzka Bystrzyca Kłodzka kłodzki dolnośląskie Ustawiony wtórnie na Małym Rynku. Jest to 3 lokalizacja. Wcześniej stał na Rynku Głównym ale w 1736 r. przeniesiono go o kilka metrów pod gł. wartownię koło ratusza, gdyż jego miejsce miał zająć obelisk Św. Trójcy. W 1813 r. po zniesieniu kar cielesnych, przeniesiono go na Mały Rynek. Pręgierz z 1556 r. Wymiary: wys. 347 cm, w tym 251 cm cokół i 95 cm zwieńczenie. Słup ośmiokątny o obw. 144 cm, czworoboczny cokół 41x42 cm wykonany z piaskowca. Cokół pręgierza posiada napisy i daty. Najstarsza data 1556 (wystawienia pręgierza) wyk. reliefem w płaskim obramieniu, znajduje się po str. pd. Na ścianie wsch. jest napis dot. pierwszego przeniesienia TRANSEF/RIRT/ 1736, a na zach. sama data 1813 r. związana z drugim przemieszczeniem i ustawieniem pręgierza na obecnym miejscu. Wyżej wznosi się ośmioboczny słup z licznymi niewielkimi otworami, będącymi śladami po mocowaniu oków dla skazańców. W górnej części ów monolityczny słup ma okrągły przekrój a wieńczy go nieco poszerzone zwieńczenie o piramidalnym kształcie, wokół którego biegnie wypukły napis łaciński: DEVS IMPIOS PUNIT – Bóg karze bezbożnych (bezbożników).

3.

Charbrowo Wicko lęborski pomorskie Dąb – pręgierz (stał) przed kościołem. Dąb posadzono podczas budowy pierwszej świątyni na pocz. XVI w. W dębie zamontowano metalowe obręcze do których przywiązywano dziewczyny, kobiety, które urodziły nieślubne dzieci. Działo się tak do 1780 r. Potem otwory po obręczach zabetonowano. Ślady po obręczach widoczne były jeszcze do 1920 r. Dąb wycięto, gdyż zagrażał bezpieczeństwu, liczył ok. 600 lat.

4.

Duszniki-Zdrój Duszniki-Zdrój kłodzki dolnośląskie Replika pręgierza na skwerze obok figury maryjnej. W tym celu został wykorzystany kamienny słup dawnego ogrodzenia, któremu dodano metalowe opaski i łańcuch z okowami. Wys. 190 cm, obw. 130 cm.

5.

Gdańsk Gdańsk Gdańsk pomorskie Jest to najbogatsze w pręgierze miasto w Polsce. Przy Bramie św. Jakuba na Starym Mieście, był pręgierz przyścienny.
Na ścianie ratusza na Głównym Mieście był „kuno-pręgierz” z żelaznymi łańcuchami. Na starej Wieży Więziennej istnieje do dziś kamienna konsola wpuszczona w lico muru na znacznej wysokości nad poziomem ulicy.
Na Targu Węglowym funkcjonował słup hańby. Drugi słup hańby funkcjonował obok wieży więziennej.
Obwoźny słup hańby.



Są tam zakotwione 2 żelazne łańcuchy z okowami na ręce. W razie potrzeby dostawiano drewnianą konstrukcję, na której wykonywano kary wystawiania na widok publiczny i chłosty. W drugiej połowie XVII w.

W XVIII w. dokumenty wspominają o „Gel-be Anne”, służącym do przykuwania niewiast używających wulgaryzmów lub oszukujących przy sprzedaży ryb.
Zamontowany na drewnianym wozie.

6.

Gościszów Nowogrodziec bolesławiecki dolnośląskie W centrum wsi, na wzniesieniu. Pręgierz z 1530 r.

7.

Grudziądz Grudziądz Grudziądz kujawsko-pomorskie Pręgierz przyścienny na ścianie Baszty Katowskiej. Pręgierz pochodzi sprzed 1415 r., kiedy ten odcinek muru należał do Krzyżaków, a nie do miasta. Znajduje się on w narożniku pd.-wsch. murów miejskich. Pod progiem drzwi, na tle ceglanej ściany wyróżnia się wystająca kamienna belka, jako kroksztyn. To pozostałość pręgierza. Znajduje się wysoko, ponieważ przy ścianie był dostawiany szafot. Do 1415 r. teren ten należał do zamku. Największym placem targowym od średniowiecza był Rynek Zbożowy, obecnie Al. 23 Stycznia.

8.

Kostomłoty Kostomłoty średzki dolnośląskie Na rynku, pomiędzy kościołem a sklepem, w pobliżu krzyża pokutnego. Z kulą, wys. 3,5 m, na wys. 1,9 m dwa metalowe haki i 2 pierścienie, datowane na XVI w. Wykonany z piaskowca.

9.

Krzeszów Kamienna Góra kamiennogórski dolnośląskie Przy pd. części murów otaczających klasztor. Z zachowanymi hakami i kółkami do przypinania skazańców.

10.

Lądek-Zdrój Lądek-Zdrój kłodzki dolnośląskie Pręgierz z XVI w. na Rynku. Pręgierz w postaci kolumny na wielobocznym cokole. Kolumnę zwieńcza prosty kapitel, na którym znajduje się prostokątna płyta uszkodzona na niej zwieńczenie w postaci kuli. Przez długie lata pręgierz był ukryty pod ziemią. Dopiero w 1911 r. zupełnie przypadkowo został wykopany z ziemi na rynku gł. placu w Skrzynkach.

11.

Lębork Lębork lęborski pomorskie Na dziedzińcu zamku. Brak danych.

12.

Lubomierz Lubomierz lwówecki dolnośląskie Wmurowany w pn.-wsch. ścianę kamienicy obok ratusza. Powstał w 1533 r. Posiada 3,15 m wys. oraz 1,15 m obwodu. Składa się z 8 bloków piaskowca najniższy znajduje się pod ulicą. Na samej górze umieszczono 4 płyty, które przykrywa spadzisty daszek z dachówkami i dwoma gąsiorami umieszczonymi pośrodku.

13.

Namysłów Namysłów namysłowski dolnośląskie Dawniej znajdował się przy pd.-zach. narożu ratusza. Aktualnie w tym miejscu jest metalowa ażurowa, symboliczna replika pręgierza z okowami dla skazańców. Pręgierz z XVI w.

14.

Oleśnica Oleśnica oleśnicki dolnośląskie Przed ratuszem. Brak danych.

15.

Oława Oława oławski dolnośląskie Pręgierz na rynku (przeniesiony z placu zamkowego). Brak danych.

16.

Paczków Paczków nyski opolskie Zaginiony. W 1462 r. miał stać przy Bramie Wrocławskiej w pobliżu sąsiadującego z nim miejskiego więzienia. Z czasem został przeniesiony na alejkę spacerową za Bramę Nyską a następnie zaginął.

17.

Poznań Poznań Poznań wielkopolskie Pręgierz kamienny obok ratusza. Postawiony w 1535 r. Składał się z 0,5 m trzonu o przekroju ośmiobocznym Wmontowano 3 żelazne obręcze do przeciągania sznurów oraz 2 łańcuchy zakończone kunami na szyję skazańców. Górną część wieńczył posążek mężczyzny odzianego w renesansową zbroję i kańczugę. Na dolnym fragmencie profilowanej głowicy kolumny wykuto 2 cytaty pochodzące z 6. księgi Eneidy Wergiliusza: „Ten sprzedał ojczyznę na złoto”, „Upomniani, uczcie się sprawiedliwości i nie lekceważcie bogów”. W XVIII w. znienawidzony obiekt bólu i hańby został celowo i wielokrotnie uszkodzony przez nieznane osoby. W 1925 r. za prezydentury Cyryla Ratajskiego zlecono wykonanie wiernej kopii pręgierza artyście rzeźbiarzowi Marcinowi Rożkowi. Blok piaskowca dostarczył Tadeusz Hebrzyński z Szydłowca. Wykucie kopii odbyło się w warsztacie kamieniarskim Włodzimierza Pawłowicza w Poznaniu. Po zniszczeniach wojennych rekonstrukcję przeprowadził rzeźbiarz Edward Haupt. Oryginalny średniowieczny pręgierz można oglądać w podziemiach ratusza.

18.

Pszczyna Pszczyna pszczyński śląskie Nie zachowany. Prawdopodobnie stał we wsch. pierzei Rynku. Brak danych.

19.

Rogów Sobocki Sobótka wrocławski dolnośląskie Pręgierz w stylu renesansowym z 1520 lub 1555 r. Obw. 122 cm, wys. ok. 5 m. Na środku wsi, tuż na pd. od skrzyżowania do Żerzuszyc, po zach. str. drogi do Sobótki, naprzeciwko domu nr 51.

20.

Sobótka Sobótka wrocławski dolnośląskie Zaginiony. Dawniej stał na Rynku, a w 1819 r. został zlikwidowany, choć przez pewien czas pełnił rolę słupa drogowskazowego. W XVIII w. na planie miasta uwiecznił go F. Bernard Werner. W latach powojennych istniała jeszcze w Sobótce restauracja „Pod Pręgierzem” (Rynek 10).

21.

Strzegom Strzegom świdnicki dolnośląskie W pobliżu Hotelu Granit (na staromiejskim rynku), stoi słup zakończony wieżyczką. Replika pręgierza, który do k. XIX w. pełnił rolę publicznego wymiaru sprawiedliwości. Wykonany z granitu, ma 3 m wysokości.

22.

Szczytna Szczytna kłodzki dolnośląskie Obok kościoła przed schodami. Pochodzi z XVI w. Zachowała się tylko żłobiona kolumna z piaskowca. Pierwotnie była zakończona kwadratową profilowaną głowica zakończoną kulą i imitacją buchających płomieni (gniewu bożego). W niewyjaśnionych okolicznościach, pręgierz w XIX w. został usunięty sprzed kościoła. W 1931 r. wyk. Replikę i ponownie postawiono na skwerze, gdzie stał do 1952 r. Usunięty przez władze ludową. W l. 90. XX w. odnaleziono oryginał w oborze, służył do podtrzymywania stropu. Następnie przeniesiony w pierwotne miejsce.

23.

Szydłowiec Szydłowiec szydłowiecki małopolskie Dwa pręgierze. Pręgierz pochodzi z k. XVI lub pocz. XVII w. Znajduje się po pn.-wsch. str. ratusza. Drugi ustawiono przy pd.-wsch. narożniku ratusza. Wykonany z piaskowca. Jest kolumną ozdobioną maszkaronami. Zamocowane na nim żelazne uchwyty służą do przywiązywania skazańców. Drugi pręgierz zwany „Zośką” na pękatym trzonie. Brześć ozdobiony jest liśćmi akantu.

24.

Śmiałowice Marcinowice świdnicki dolnośląskie Obok bramy kościelnej. Pręgierz z XV w. częściowo zachowany – baza i słup.

25.

Tomaszów Lubelski Tomaszów Lubelski tomaszowski lubelskie Obok bramy wejściowej kościoła Zwiastowania NMP kapliczka słupowa, to dawny pręgierz. Brak danych.

26.

Wojbórz Wojbórz kłodzki dolnośląskie Stał w centralnym punkcie wsi, pomiędzy dzisiejszym Domem Ludowym a sklepem spożywczym. Po 1845 r. pręgierz przeniesiono w pobliże kościoła, a w 1978 r. został rozbity Jego fragmenty znajdują się w muzeum na zamku Grodno. Pręgierz kamienny postawiony 15 czerwca 1382 r. Miał on 2,18 m wys. obw. górnej części wynosił 83 cm, a dolnej 102 cm.

27.

Wrocław Wrocław Wrocław dolnośląskie Przed wsch. ścianą ratusza. W XIII w. przed wsch. ścianą ratusza rozciągał się otoczony rowem i płotem plac, na którym odbywano sądy. Na początku XIV w. pokryto go brukiem, ustawiając przy okazji drewniany pręgierz. Kilka lat później rolę placu przejęła Sala Wójtowska, dobudowana do ratusza. W 1492 r. przed jej oknami ustawiono wysoki na 10 m kamienny pręgierz, pochodzący ze znanego wrocławskiego warsztatu kamieniarskiego Gauskego i Preusse'a. Wrocławski pręgierz wykorzystywany był zgodnie z pierwotnym przeznaczeniem do 2. poł. XVIII w. Podobno wychłostano pod nim m.in. Wita Stwosza, który przybył do Wrocławia na przełomie XV i XVI w. i został przyłapany na sfałszowaniu weksla. Dawne tradycje słupa hańby przywrócili w latach 30. XX w. nazistowscy reprezentanci „rasy panów”, którym np. zdarzało się zawlec tu kobietę oskarżoną o... bliskie kontakty z Żydem. Poza pręgierzem istniało we Wrocławiu kilka innych obiektów charakterystycznych dla zakorzenionej jeszcze w średniowieczu jurysdykcji. Jednym z osobliwszych była tzw. klatka błaznów (zwana też „budą wariatów”) w pd.-zach. części Rynku. W żelaznej ośmiobocznej klatce z kopulastym miedzianym dachem zamykano awanturników i gorszycieli, wystawiając ich na publiczne pośmiewisko. Trafiła tu nawet w 1675 r. kobieta, która chodziła po mieście w męskim ubraniu. Pręgierz przetrwał do czasów II wojny światowej, kiedy to został poważnie zniszczony i jego ocalałe fragmenty przeniesiono do Muzeum Architektury. Obecnie na Rynku można oglądać jego nieco zubożoną kopię, wykonaną w 1985 r. – jasnoszary słup z piaskowca, zakończony misternie rzeźbioną ażurową latarnią. Niedawno ustawiono na jego czubku – jak za dawnych czasów – figurkę kata z wiązką trzcinek do chłostania skazańców.

28.

Zamość Zamość Zamość lubelskie Zamojski pręgierz znajdował się na Rynku Wielkim na osi ratusza. Zachował się fundament w kształcie czworoboku murowanego z cegieł, w którym znajduje się kwadratowy otwór do osadzenia słupa (40x40), zastąpiony w późniejszych latach przez bardziej okazały murowany. Kolumna o wyodrębnionej bazie oraz głowicy, na której znajdowała się figura kata (zawsze przedstawiony z mieczem i rózgą lub miotłą do chłostania w dłoniach), posadowione na podwójnym schodkowym postumencie.

29.

Złoty Stok Złoty Stok ząbkowicki dolnośląskie Zaginiony. Stał przy pn.-zach. narożu ratusza. Brak danych.

30.

Żórawina Żórawina wrocławski dolnośląskie Pręgierz z 1364 r. o wys. 2,2 m z pozostałością haków. Obecnie jest cokołem rzeźby Jezusa Chrystusa.

II. Szubienice:

Lp.

Miejscowość

Gmina

Powiat

Województwo

Lokalizacja

Opis

1.

Bolków Bolków jaworski dolnośląskie Nie zachowana. Znajdowała się na Górze Szubienicznej położonej na pn.-wsch. od centrum miasta. Po likwidacji szubienicy zmieniono nazwę wzgórza na Reichards Hoh (Wzgórze Ryszarda; 383 m n.p.m.). Przez nie prowadzą 2. ścieżki przyrodnicze. Brak opisu.

2.

Bolesławiec Bolesławiec bolesławiecki dolnośląskie W różnych okresach istniały prawdopodobnie 3 szubienice. Lokalizacja ich nie jest obecnie znana. Prawdopodobnie jedna z nich stała na rynku. Podczas wojny trzydziestoletniej wybudowano drugą również na rynku.
Trzecia szubienica znajdowała się nieopodal Stawu Szubienicznego, na pd.-wsch. od miasta, była to budowla murowano-drewniana. Szubienica dla żołnierzy również stała na rynku.
Drewniany osioł – typowe narzędzie kar wojskowych, stosowane w ówczesnych armiach, również stał na rynku.
Długa historia bolesławieckiej szubienicy zakończyła się 5 marca 1823 r., gdy budowlę zburzono.



Wybudowano ją 21 lipca 1623 r., stała ona do 30 marca 1624 r.



Został wybudowany przez żołnierzy 27 marca 1727 r.

3.

Bystrzyca Kłodzka Bystrzyca Kłodzka kłodzki dolnośląskie Szubienica znajdowała się na wzniesieniu oddalonym ok. 1700 m na pd.-zach. od miejscowości, przy drodze do Długopola-Zdroju za Krzyżową Górą i cegielnią na Szubienicznej Górze. Brak danych.

4.

Chełmsko Śląskie Lubawka kamiennogórski dolnośląskie Stała na zach. od miasta w kierunku wioski Błażejów, na Łące Szubienicznej w sąsiedztwie starej strzelnicy Bractwa Kurkowego (w pobliżu ul. Strzeleckiej). Wybudowana była na planie cylindrycznym z kamienia. Na jej koronie wznosiły się 3 filary podtrzymujące belki egzekucyjne. Wokół otaczał ją kamienny mur.

5.

Chobienia Rudna lubiński dolnośląskie Początkowo szubienica znajdowała się na pastwiskach położonych na pd.-wsch. od miasteczka. Później przeniesiono ją na wzniesienie po lewej str. drogi z Chobieni do wsi Naroczyce. Brak danych.

6.

Chojnów Chojnów legnicki dolnośląskie Szubienica murowana, usytuowana była na skrzyżowaniu dróg z Lubina, Polkowic i Głogowa. Brak danych.

7.

Dobromierz Dobromierz świdnicki dolnośląskie Szubienica stała ok. 1 km na zach. od miejscowości na wzniesieniu Wieżyca (dawniej Wielka Szubieniczna Góra). Na pn. od niej znajdowała się Mała Szubieniczna Góra. Brak danych.

8.

Duszniki-Zdrój Duszniki-Zdrój kłodzki dolnośląskie Nie zachowana. Położona była na Wzgórzu Wisielców, które położone jest, tuz na pn.-zach. od Wzgórza Rozalii, pomiędzy ul. Wiejską a ul. Sprzymierzeńców. O jej istnieniu świadczy tylko dzisiejsza nazwa Wzgórza Wisielców (565 m n.p.m.).

9.

Dzierżoniów Dzierżoniów dzierżoniowski dolnośląskie Szubienica znajdowała się na prawo od drogi do Piławy, ok. 1600 m na pd.-wsch. od Rynku, pomiędzy ul. Wojska Polskiego a rzeką Piławą w okolicy ul. Wiejskiej. Była murowana.

10.

Głogów Głogów głogowski dolnośląskie W Głogowie były 4 szubienice. Jedna (najstarsza z nich) znajdowała się nad Odrą, w rejonie klasztoru klarysek, prawdopodobnie po wewnętrznej str. murów miejskich w pd.-wsch. narożniku miasta. Następnie przeniesiono miejsce kaźni na Górę Szubieniczną na zach. od miasta, w okolice dzisiejszego Pl. Tysiąclecia.
Druga szubienica ustawiona była na miejskim Rynku, obok pręgierza.
Dwie następne szubienice stały na wsch. od miasta, na niewielkim wzniesieniu, przy drodze do Wrocławia (przez Rudną), tuz przed mostem na strumieniu Sepolno, okolice ul. Polskiej.
Zbudowana była na planie cylindrycznym. Na jej koronie stały 3 filary drewniane, ponad którymi była wykonana drewniana konstrukcja zespolona z niższymi belkami, a na której wieszano za ciężkie przewinienia. Szubienice rozebrały w marcu 1813 r. stacjonujące tu wojska francuskie.


Brak danych.

Były wykonane z drewna w formie szubienicy kolankowej. Prawdopodobnie były to wojskowe miejsca straceń.

11.

Gniewków Dobromierz świdnicki dolnośląskie Prawdopodobnie była ustawiona na wzniesieniu Czernicka Góra, około 1 km na zach. od Czernicy. Była doskonale widoczna z drogi Jawor – Bolków. Była wykonana z drewna w 1675 r.

12.

Gołogłow Kłodzko kłodzki dolnośląskie Znajdowała się przy drodze do Piszkowic. Drewniana, trójsłupowa, wybudowana w 1585 r., którą zastąpiono w 1611 r. nowym obiektem również drewnianym.

13.

Gorzanów Kłodzko kłodzki dolnośląskie Szubienica znajdowała się przy tzw. Czerwonym Moście. Drewniana.

14.

Góra Góra górowski dolnośląskie Szubienica ustawiona była w pobliżu drogi do miejscowości Ryczeń na pd. od miasta. Murowana, na rzucie cylindrycznym, na koronie stały 3 słupy podtrzymujące belki egzekucyjne. Prawdopodobnie wybudowano ją w 1730 r.

15.

Gryfów Śląski Gryfów Śląski lwówecki dolnośląskie Była ustawiona na Górze Szubienicznej, na niewielkim wzniesieniu, na prawo od drogi prowadzącej do Lwówka Śląskiego. Aktualnie to okolice dworca kolejowego.
Druga szubienica była na miejskim Rynku (być może obok pręgierza).
Trzecia szubienica, ustawiona była przed bramą miejską, prawdopodobnie przy drodze do Lwówka.
Wykonana była z drewna, posiadała 3 słupy, na których poziomo umieszczono belki egzekucyjne.


Brak danych.

Drewniana. Wybudowana w 1680 r. Kolejna szubienice wybudowano w tym samym miejscu w 1682 r.

16.

Jagodnik Świdnica świdnicki dolnośląskie Szubienica znajdowała się pomiędzy Świdnicą a Jagodnikiem, przy drodze do Boleścina, w pobliżu kaplicy św. Ducha. Drewniana.

17.

Jaszkowa Góra Kłodzko kłodzki dolnośląskie Szubienica znajdowała się na Górze Szubienicznej (Góra Kostnica), położonej ok. 600 m na pd. od miejscowości. Prawdopodobnie drewniana.

18.

Jawor Jawor jaworski dolnośląskie Stała na niewielkim wzniesieniu lub u jego podnóża, po prawej str. drogi z Jawora do wsi Snowidza.


Druga szubienica stała na Rynku.
Wykonana z kamienia lub cegły, typu studniowego. Posiadała 3 filary kamienne podtrzymujące belki egzekucyjne. Wybudowana była w 1522 r. jako drewniana, w 1572 r. wybudowano obiekt z kamienia. Ze względu na zły stan murów w 1816 r. rozebrano szubienicę do połowy.
Drewniana, typu kolankowego.

19.

Jelenia Góra Jelenia Góra Jelenia Góra dolnośląskie Miejska szubienica znajdowała się na położonej ok. 1 km na pd.-wsch. od Rynku Górze Szubienicznej (ob. Górze Kościuszki).
Szubienica przed Bramą Wojanowską.
Szubienica koło dawnego więzienia.
Szubienica przy dawnej ul. Kowarskiej (ob. ul. Sudecka) w tym miejscu znajduje się hotel.
Budowla kamienna z 3. filarami na koronie szubienicy. W sąsiedztwie znajdował się plac, gdzie ścinano mieczem. Szubienicę wybudowano prawdopodobnie w XVI w., rozebrano w 1778 r.
Drewniana, wybudowana w 1656 r.
Drewniana, typu kolankowego, wybudowana ok. 1662 r.
Brak danych.

20.

Jerzmanki Zgorzelec zgorzelecki dolnośląskie Nie zachowana. Na pd. od miejscowości. Drewniana, dwusłupowa, ustawiona była między miejscowościami Jerzmanki i Kunowice, przy drodze do Zgorzelca.

21.

Kamienna Góra Kamienna Góra kamiennogórski dolnośląskie Ustawiona była Na Górze Sądowej, na pd. od miasta, Aktualnie obok tego wzniesienia biegnie ul. Lubawska.
Druga szubienica ustawiona była obok pręgierza na Rynku.
Była to cylindryczna budowla z 3-4 słupami. Zamykana od zewnątrz masywnymi drzwiami. Pozostałość szubienicy rozebrano w 1820 r.

Brak danych.

22.

Kąty Wrocławskie Kąty Wrocławskie wrocławski dolnośląskie Pozostałości szubienicy w postaci zarysu fundamentów, górne partie zostały rozebrane. Była to budowla cylindryczna o Sr. 3 m i wys. 1 m, na której wznosiło się 3 filary z rozpiętymi na nich drewnianymi belkami do wieszania skazańców. Jest to jedna z 6. śląskich szubienic, jako jedyna na Śląsku szubienica z cegieł. To było przyczyną jej zniszczenia, gdyż bezpańska cegła była atrakcyjnym materiałem budowlanym, a pierwsze rozbiórki szubienicy pochodzą z lat 20. XX w. Ostateczny koniec budowli nastąpił w l. 50. kiedy to prawdopodobnie z polecenia władz miejskich została ostatecznie rozebrana. Jej pozostałości w postaci kamiennej podmurówki wykrył w kwietniu 1981 r. A. Scheer, w odległości 15 m na wsch. od szosy z Kątów do Kilianowa. Odnaleziono fragmenty murów z ciosów granitowych o gr. 35 cm i wys. 45 cm przy śr. ok. 3-4 m od str. pn. było zbocze o wys. 3-4 m.

23.

Kliczków Osiecznica bolesławiecki dolnośląskie Szubienica ustawiona była w lesie, przy drodze z Kliczkowa do Bolesławca. Miejsce, gdzie stała szubienica, oznaczone było kamieniem z napisem informującym o tym, że do 1812 r. stała tutaj szubienica.

24.

Kłaczyna Dobromierz świdnicki dolnośląskie Szubienica nie zachowana. O jej istnieniu świadczy dawna nazwa niewielkiego wzgórza, położonego ok. 500 m na pd.-wsch. od przejazdu kolejowego, po prawej str. drogi do Bronowa. Brak danych.

25.

Kłodzko Kłodzko kłodzki dolnośląskie W Kłodzku były 4 szubienice. Pierwsza z nich ustawiona była na wzniesieniu obok drogi z Kłodzka do Złotego Stoku (ob. ul. Mickiewicza). Prawdopodobnie ustawiona była za ostatnim budynkiem mieszkalnym w rejonie tych zabudowań.
Druga szubienica ustawiona była przed głównym wjazdem do miasta na tzw. Piasku.
Następna znajdowała się przed Bramą Mostową, przy drodze do Bystrzycy Kłodzkiej.
Była to szubienica murowana na rzucie cylindrycznym o wymiarach: śr. 5 m, wys. 3 m, bez wejścia do studni. Możliwie, że dlatego przebudowano ją na kamienny szafot. Wybudowana została zapewne w poł. XVI w.


Brak danych.

Szubienica drewniana o dwóch słupach (prawdopodobnie).

26.

Konary Strzelin strzeliński dolnośląskie Prawdopodobnie w parku dworskim na sztucznie usypanym kopcu znajdowała się szubienica. Brak danych.

27.

Kowary Kowary jeleniogórski dolnośląskie Szubienica ustawiona była na pd.-zach. od ratusza, w pobliżu cmentarza komunalnego, na Szubienicznej Górze. Pierwotnie była drewniana (wzniesiona po 1717 r.). Murowaną postawiono w XVIII w. jako budowlę studniowa, z 3. filarami podtrzymującymi belki egzekucyjne.

28.

Lądek-Zdrój Lądek-Zdrój kłodzki dolnośląskie Prawdopodobnie stała na wzgórzu Trzech Krzyży. Prawdopodobnie obiekt wybudowany był z drewna. Składał się z 2. słupów, na których poziomo przymocowano belkę.

29.

Legnica Legnica Legnica dolnośląskie Szubienica murowana znajdowała się przed Bramą Wrocławską przy drodze do wsi Bartoszów, na pd.-wsch. od miasta, w pobliżu drogi do Wrocławia.

Następna szubienica stała obok pręgierza na Rynku.

Trzecia szubienica (prawdopodobnie) stała przed Bramą Chojnowską.
Murowana, wykonana w kształcie cylindra, na szczycie szubienicy stały 4 słupy, belki egzekucyjne miały dł. ok. 5 m. Dodatkowo szubienica posiadała belkę montowaną po przekątnej (dł. ok. 7 m). Do obiektu prowadził wejściowy otwór, zamykany metalowymi drzwiami. Obiekt wyposażony był w 2. drabiny egzekucyjne.
Była to szubienica drewniana, typu kolankowego. Wzniesiono ją w 1675 r. Była potężną konstrukcją o wys. ok. 5 m, ramię szubienicy miało ok. 3 m.
Brak danych.

30.

Leśna Lubań lubański dolnośląskie Szubienica była postawiona na Górze Szubienicznej, położonej ok. 2 km na pd.-wsch. od miasta. Była drewniana.

31.

Lewin Kłodzki Kłodzko kłodzki dolnośląskie Szubienica znajdowała się na Górze Szubienicznej, ok. 1 km na pn.-zach. od miasta. Wybudowano ją ok. 1617 r. Mury szubienicy w l. 20. XIX w. sprzedano skarbnikowi miejskiemu Ardeltowi, który z pozyskanego budulca u stóp wzniesienia wybudował budynek mieszkalny (zwany „Szubienicznym Zameczkiem”).

32.

Lipa Bolków jaworski dolnośląskie Usytuowana na niewielkim zalesionym wzniesieniu, położonym na pd.-wsch. od wsi, 100 m na pd. od polnej drogi do Jastrowca. Budowla cylindryczna, zbudowana z kamienia łamanego o śr. 5 m, grubości ścian do 1 m. Zachowane 2 z 3. filarów o zewnętrznych wys. 3 i 4 m, na szczytach których była rozpięta konstrukcja drewniana z belek. Poniżej mógł znajdować się drewniany pomost o czym świadczą zachowane otwory (gniazda) na belki. Stan szubienicy jest zły.

33.

Lubań Lubań lubański dolnośląskie Podczas prac ziemnych, wiosną 2002 r. na starej miejskiej Górze Szubienicznej, odkryto fundamenty szubienicy. Miejsce to było dobrze widoczne z miasta a szczególnie z traktu z Lubania do Zgorzelca. Aktualnie jest to ul. Zgorzelecka, a ruiny szubienicy znajdują się po prawej str. drogi, ok. 300 m za ostatnim domem nr 83.


Obok pręgierza na miejskim Rynku, stała następna szubienica.


Szubienica na tzw. „Vogelstege”.
Lokalizacja nieznana.
Szubienica przed Bramą Mikołowską.
Mają one średnice ok. 700-725 cm przy grubości murów ok. 80 cm. Składały się z cylindrycznej studni, na której koronie wznosiły się 3 lub 4 filary (słupy) podtrzymujące poziomo umieszczone belki egzekucyjne z przytwierdzonymi stryczkami lub łańcuchami. Historia tego obiektu sięga 1492 r. Wówczas władze miejskie zdecydowały się na budowę kamiennego obiektu. Obiekt był wielokrotnie wykorzystywany, więc władze miejskie zmuszone były do przeprowadzenia remontów szubienicy, które odbyły się w 1540, 1565, 1571 i 1603 r. Obiekt został rozebrany podczas ogólnej uroczystości 22 marca 1824 r.
Szubienica wykonana była z drewna o znacznych rozmiarach. Postawiono ją w 1688 r. Wzmiankowana jest szubienica z 1700 r. zlokalizowana obok fontanny. Następną wzniesiono w 1763 r. w tym samym miejscu.
Szubienica drewniana, przeznaczona dla żołnierzy.

Obiekt drewniany, wybudowany na początku XVIII w.

34.

Lubawka Lubawka kamiennogórski dolnośląskie Szubienica została postawiona na Górze Wisielców, usytuowanej na pd.-zach. od miasta. Przed wojną w tym miejscu stał (prawdopodobnie) drewniany krzyż, obok znajdowała się piaskownia. Obecnie teren ten porastają krzaki. Był to obiekt drewniany o 3 słupach.

35.

Lubin Lubin lubiński dolnośląskie Szubienica znajdowała się na wsch. od miasta, przy drodze do Ścinawy.
Druga szubienica, mogła się znajdować na pn.-zach. od Rynku na tzw. „Szubienicznej Łące”.
Był to obiekt murowany.

Brak danych.

36.

Lubomierz Lubomierz lwówecki dolnośląskie Pozostałości dawnej szubienicy, za miastem, na wzgórzu, przy drodze z Lubomierza do Jeleniej Góry. Od XV w. stała w tym miejscu drewniana szubienica. Do budowy kamiennej szubienicy dał w 1607 r. lubomierskim zakonnicom, cesarz Rudolf II. Budowla w kształcie rotundy miała ok. 7 m śr. Do wnętrza wchodziło się przez niewielkie drzwi. Na 3 m murze stały 4 filary, między którymi umocowano drewniane belki, na których wieszano skazańców. Pierwszy wyrok wykonano w lutym 1609 r. Ostatnia egzekucja, wg dostępnych dokumentów, odbyła się w 1676 r. Łącznie wykonano w Lubomierzu 30 wyroków.

37.

Lwówek Śląski Lwówek Śląski lwówecki dolnośląskie Szubienica znajdowała się na Górze Szubienicznej lub na jej stoku, ok. 1,8 km na zach. od Rynku.

Druga szubienica stała prawdopodobnie obok pręgierza na Rynku.
Był to obiekt murowany, o śr. wewnętrznej ok. 5 m. Na koronie szubienicy stały 4 kamienne (lub drewniane) filary podtrzymujące belki egzekucyjne. Materiał z rozebranej szubienicy w 1820 r. został wykorzystany do budowy stajni przy ob. ul. Malinowskiego.
Był to obiekt drewniany, wzniesiony w 1623 r. Następną szubienicę postawiono w tym samym miejscu w 1640 r.

38.

Łomnica Mysłakowice jeleniogórski dolnośląskie Szubienica stała na granicy Łomnicy i Mysłakowic, na wzniesieniu nazywanym Szubieniczna Górą. Brak danych.

39.

Miedzianka Janowice Wielkie jeleniogórski dolnośląskie Zaginiona. Jej pozostałością jest nazwa wzniesienia położonego ok. 1 km na zach. od miasta, na pn. stoku Hutniczego Grzbietu, tuż za Miedzianym Potokiem. Szubienicę wzniesiono prawdopodobnie po nadaniu Miedziance praw miasta górniczego.

40.

Międzylesie Międzylesie kłodzki dolnośląskie Nie zachowana. Pozostałością jest jedynie historyczna nazwa Góra Szubieniczna (472 m n.p.m.), położona w pn.-wsch. części miasta, w pobliżu polnej drogi od wsi Szklarnia, przy której stała dawniej figura św. Barbary z XVIII w. (na szlaku niebieskim). Jest to niewielkie spłaszczone wzniesienie nierzucające się w oczy.

41.

Miękinia Miękinia średzki dolnośląskie Szubienica była ustawiona ok. 1,5 km na pd.-zach. od miejscowości przy drodze do Wojczyc na wzniesieniu (ob. Góra Wieża). Obiekt prawdopodobnie drewniany.

42.

Miłków Podgórzyn jeleniogórski dolnośląskie Pomiędzy Miłkowem a Ścięgnami na jednym ze wzniesień o nazwie Straconka (478 m n.p.m.) stoją ruiny kamiennej szubienicy. Jej ponura konstrukcja z kamieni do dziś straszy 3. kamiennymi filarami wznoszącymi się ponad koronę cylindrycznej studni. Filary te w przeszłości stanowiły podporę pod drewniane belki egzekucyjne, doktórach przytwierdzano stryczki. Obiekt wybudowano na planie koła tworzy cylindryczną studnię o śr. wewnętrznej 330 cm i wys. 250 cm. Grubość ścian waha się w granicach 80-85 cm. Na koronie umieszczono 3 kamienne filary o wys. ok. 200 cm. Wejście do wnętrza studni umieszczono od strony pd.-zach. Całość wykonano z granitowo piaskowcowych głazów, ślady wskazują, iż w przeszłości obiekt mógł być otynkowany. W l. 1935-42 podjęto próby renowacji szubienicy. Z powodów finansowych i prawnych remont był niemożliwy.

43.

Mirsk Mirsk lwówecki dolnośląskie Szubienica stała na Górze Szubienicznej (Złotej), przy drodze do wsi Giebułtów.


Następna szubienica stała przy drodze do Gryfowa Śląskiego.
Resztki drewnianej szubienicy usunięto w 1737 r. kiedy na tym miejscu wybudowano nowy obiekt – wiatrak. Podczas budowy odnaleziono fragmenty słupów starej szubienicy oraz duże ilości kości ludzkich.
Był to obiekt drewniany, zapewne w formie szubienicy trójsłupowej. Wystawiona była w 1737 r.

44.

Modliszów Świdnica świdnicki dolnośląskie Szubienica była postawiona na granicy z wsią Dziećmorowice, w miejscu gdzie stał kamienny krzyż. Obecnie przebiega granica powiatów świdnickiego i wałbrzyskiego. Była ona drewniana.

45.

Modrzewie Wleń lwówecki dolnośląskie Szubienica stała na wzniesieniu na prawym brzegu Bobru, po lewej str. drogi Modrzewie – Wleń, na zach. od miejscowości. Obiekt (zapewne) drewniany.

46.

Mościsko Dzierżoniów dzierżoniowski dolnośląskie Prawdopodobnie szubienica stała po prawej str. drogi z Mościska do wsi Grodziszcze, na wzniesieniu o nazwie Lelek. W pobliżu przebiegała granica powiatów świdnickiego i dzierżoniowskiego. Aktualnie zachowały się mury cylindrycznego korpusu szubienicy o śr. wewnętrznej ok. 450 cm i gr. ścian ok. 80 cm, podpartej od str. pn.-zach. wspornikiem. Budowlę wykonano z nieociosanych bloków granitu. Do wnętrza szubienicy prowadziło wejście od str. wsch. Na korpusie szubienicy wznosiły się 3 filary o wysokości ok. 300 cm. Zachowały się tylko fragmenty murów korpusu w dolnej części budowli. Szubienicę wybudowano na pocz. XVII w.

47.

Mściwojów Mściwojów jaworski dolnośląskie Szubienica była ustawiona na Górze Szubienicznej, na granicy miejscowości, być może sąsiadując z terenami wsi Targoszyn. Brak danych.

48.

Mysłów Bolków jaworski dolnośląskie Nie zachowana. Dowodem na obecność szubienicy jest nazwa „Golden Berg”, dziś wzniesienie Głogowiec (535 m n.p.m.), leżące na pn.-wsch. od wsi ok. 500 m za Przełęczą Mysłowską i tyleż m na pn. od głównej szosy. Brak opisu.

49.

Niemcza Niemcza dzierżoniowski dolnośląskie Szubienica była postawiona na lewo od drogi prowadzącej do Wojsławic ok. 20 m. Istnieje druga wersja lokalizacji szubienicy, na pn. od miasta, przy drodze do Wilkowa Wielkiego. Być może była to druga szubienica na tym terenie. Był to obiekt murowany o śr. ok. 600 cm, wewnętrzna śr. 450 cm, grubość murów 75 cm z wejściem do wewnątrz od str. drogi do Wojsławic. Na koronie szubienicy prawdopodobnie znajdowały się 4 filary podtrzymujące belki egzekucyjne. Wzniesiona została ok. 1689 r.

50.

Nowa Ruda Nowa Ruda kłodzki dolnośląskie Szubienica stała na pd. stoku dawnej Góry Szubienicznej, na pn.-wsch. od miasta.

Druga szubienica stała obok pręgierza na Rynku.
Była murowana w formie cylindrycznej studni, z otworem wejściowym. Rozebrano ją ok. 1840 r., a pozyskany budulec wykorzystano do naprawy pobliskiego mostu nad Czarnym Potokiem.
Brak danych.

51.

Nowogrodziec Nowogrodziec bolesławiecki dolnośląskie Szubienica stała w pobliżu wioski Milików ok. 2 km na wsch. od miasta, na Wzgórzu Szubienicznym. Szubienicę wybudowano ok. 1676 r.

52.

Olbrachtów Żary żarski lubuskie Szubienica nie zachowana. Była położona na Górze Szubienicznej (206 m n.p.m.), leżącym 200 m na pd.-wsch. od wsi. Brak danych.

53.

Oleśnica Mała Oława oławski dolnośląskie Szubienica stała na małym wzniesieniu obok mostu, przez który przebiegała droga do wsi Częstocic. Most na tej drodze nazwano Szubienicznym Mostem. Należała do zakonu joannitów.

54.

Olszyna Lubańska Lubań lubański dolnośląskie Szubienica znajdowała się na wzniesieniu Szubieniczna Góra, przy drodze do Grodnicy. Była i druga szubienica, obok tej pierwszej na wzniesieniu o nazwie Sowia Chata. Oba obiekty były drewniane.

55.

Oława Oława oławski dolnośląskie Szubienica znajdowała się w trójkącie ulic Spacerową i 1 Maja, na pd. od Rynku w kierunku miasta Brzeg.
Druga szubienica stała obok pręgierza na Rynku.
Obiekt murowany z otworem drzwiowym.


Była drewniana, postawiona została w 1621 r.

56.

Pietrzyków Dobromierz świdnicki dolnośląskie Nie zachowana. Jej pozostałością jest tylko nazwa góry Gółka położonej ok. 700 m na zach. od krańca wsi. Przez jej szczyt wiedzie granica ze wsią Sady Dolne. Brak danych.

57.

Piotrowice Kostomłoty średzki dolnośląskie Nie zachowana. Znajdowała się na wzgórzu Galgen Berg (116 m n.p.m.), położonym 1,5 km na pn. od wsi, po prawej str. drogi do Świdnicy Polskiej przez Szymanowice. Brak danych.

58.

Pisarzowice Kamienna Góra kamiennogórski dolnośląskie Znajdowała się na Górze Szubienicznej, na jej pd.-wsch. stoku. Była oddalona około 1200-1500 m na pn. od miejscowości. Była prawdopodobnie drewniana o 3. słupach.

59.

Paczków Paczków nyski opolskie Nie zachowana. Od 1824 r. była sukcesywnie rozbierana, a pozyskany materiał był wykorzystywany do budowy bocznego skrzydła muru odbojowego strzelnicy Bractwa Kurkowego.

60.

Pogwizdów Paszowice jaworski dolnośląskie Zaginiona. Wzniesienie Szubieniczne (319 m. n.p.m.), dawniej Galgen Berg, położone na pn.-wsch. od wsi, tuż na pd. od starej drogi wiodącej prostolinijnie z Lipy poprzez Jastrowiec do Grobli. Pomimo, iż od szczytu do granicy ziem należących do Grobli jest zaledwie 180 m, to jednak leży on na terenie Pogwizdowa, a ściślej w pobliżu pkt. trójgranicznego 3. sąsiadujących ze sobą wsi: Pogwizdowa, Grobli i Kamienicy. Brak danych.

61.

Prochowice Prochowice legnicki dolnośląskie Szubienica stała przed Bramą Wrocławską. Wykonana była z kamienia. Wybudowano ją w 1581 r. W 1821 r. niepotrzebną szubienicę sprzedano w drodze licytacji i materiał budowlany z niej przeznaczono na budulec.

62.

Radków Radków kłodzki dolnośląskie Szubienica stała na pd. od miasta, ok. 1,5 km od centrum, za dawnym przysiółkiem Leśna, po prawej str. drogi. Murowana, na planie cylindrycznym z wejściem do wnętrza obiektu. Wybudowana w 1595 r.

63.

Radomierz Janowice Wielkie jeleniogórski dolnośląskie Zaginiona. Jej śladem jest tylko nazwa Straconka (611 m n.p.m.), odnosząca się do szczytu leżącego ok. 2 km na pn. od wsi. Brak danych.

64.

Rogoźnica Strzegom świdnicki dolnośląskie Szubienica stała na Górze Szubienicznej (ob. Straconka lub Rogoźnicka Góra), na zach. od miejscowości, na terenie dzisiejszych kamieniołomów granitu. Był to obiekt wykonany z kamienia, z 3. filarami na cylindrycznej budowli szubienicznej z otworem wejściowym. Wysokość szubienicy 3-4 m i 5 m średnicy.

65.

Sobótka Sobótka wrocławski dolnośląskie Nie zachowana. Stała ona na szerokim, dwuszczytowym wzniesieniu (210 m n.p.m.), położonym na pn.-zach. od miasta, tuż na pn. od drogi do Strzeblowa, nosiła nazwę Góra Szubieniczna (Galgen Berg). Na jej wsch. szczycie znajduje się ruina przypominająca prawdopodobnie wieżę ciśnień.

66.

Sobótka Sobótka wrocławski dolnośląskie Szubienica była zlokalizowana przy Drodze Świdnickiej, na Górze Szubienicznej położonej na pn.-zach. od miasta. To cylindryczna budowla z 3. słupami egzekucyjnymi. Do wnętrza prowadził otwór wejściowy. W 1826 r. plac włącznie z miejscem straceń został sprzedany, a na jego miejscu wybudowano wiatrak.

67.

Sobieszów Jelenia Góra Jelenia Góra dolnośląskie Znajdowała się na pastwiskach, obecnie w widłach ulic Sportowej i Makuszyńskiego. Szubienica murowana na planie cylindra z 3. filarami, które podtrzymywały belki egzekucyjne. W 1844 r. została w znacznej części zburzona. Ostatecznie została rozebrana w 1846 r.

68.

Sobota Lwówek Śląski lwówecki dolnośląskie Szubienica stała na Górze Szubienicznej przy drodze do Przeździerzy. Drewniana, następnie kamienna z 1652 r. Likwidacja szubienicy nastąpiła w 1819 r.

69.

Srebrna Góra Staszowice ząbkowicki dolnośląskie Szubienica stała na wzniesieniu Ostróg. Obiekt drewniany o 2. słupach. Zlikwidowana podczas budowy twierdzy.

70.

Strzegom Strzegom świdnicki dolnośląskie Szubienica stała na Górze Młyńskiej, zlokalizowanej ok. 500 m na pn.-zach. od miasta.




Szubienica wojskowa, Ustawiona być może przy jednej z dróg wychodzących z miasta lub na Rynku.
Po zburzeniu szubienicy na wzniesieniu powstał kamieniołom i 3 wiatraki. Obiekt wykonano z kamienia, na rzucie cylindrycznej studni z otworem wejściowym i 3. filarami podtrzymującymi belki egzekucyjne. Rozebrana w 1819 r., a materiał rozbiórkowy wykorzystano do utwardzenia terenu przed kościołem pw. św. Tomasza i ul. św. Barbary.
Obiekt drewniany o 4. słupach.

71.

Strzelin Strzelin strzeliński dolnośląskie Miejska szubienica stała na zach. od miasta na Górze Szubienicznej, obecnie jest tu kamieniołom granitu. Nazwa wzniesienia zmieniona na Gołka. Pierwotnie szubienica stała przed Bramą Wrocławską (pola należące do wsi Szczawin), prawdopodobnie w poł. XVI w. przeniesiono ją na Górę Szubieniczną.
Następna szubienica stała na Rynku obok pręgierza i stołu sędziowskiego istniejącego do dziś.
Szubienica przed Bramą Wrocławską.
Szubienica (prawdopodobnie) przed Bramą Ziębicką.
Była to typowa cylindryczna budowla, wybudowana z miejscowego granitu, z otworem wejściowym i 3. filarami podtrzymującymi poziomo belki egzekucyjne. Szubienicę rozebrano w 1829 r., później w tym miejscu wybudowano wiatrak typu holenderskiego, który nazywano Szubieniczny Młyn.


Brak danych.


Była drewniana, przeznaczona dla żołnierzy.
Brak danych.

72.

Szczytna Szczytna kłodzki dolnośląskie Szubienica stała za miastem przy drodze do Szalejowa Górnego. Aktualnie do dziś w terenie jest czytelne lekkie wzniesienie, a w pobliżu kamień graniczny z 1574 r. Brak danych.

73.

Ścinawa Ścinawa lubiński dolnośląskie Szubienica stała na Górze Szubienicznej na pd. od miasta. Aktualnie na pn. stokach tego wzniesienia jest cmentarz i stadion. Szubienica kamienna na miejscu starszej drewnianej.

74.

Środa Śląska Środa Śląska średzki dolnośląskie Szubienica stała w miejscu nazywanym Miejskim Polem, na pn.-wsch. od miasta. Był to obiekt murowany, wzniesiony w 1537 r. na miejscu drewnianego. Szubienicę zlikwidowano w 1819 r.

75.

Świdnica Świdnica świdnicki dolnośląskie W Świdnicy było kila szubienic. Jedna z nich znajdowała się w pobliżu dawnego traktu do Wrocławia, ob. w okolicy ul. Łącznej. W miejscu szubienicy Bractwo Kurkowe przed 1850 r. wybudowało nową strzelnicę.
Szubienica na Rynku przed wejściem do ratusza lub obok pręgierza, po pn. str. ratusza tuż przy studni u wylotu dawnej ul. Wysokiej (ob. Pułaskiego).
Szubienica przed Bramą Piotra, ob. wylot ul. Bohaterów Getta.
Szubienica przed Brama Dolną, ob. okolice Pl. Wolności.
Szubienica przed Bramą Strzegomską, ob. za wylotem ul. Grodzkiej.
Szubienica składała się z murowanej studni z wejściem do jej wnętrza. Na jej koronie stały 4 słupy (drewniane?). Szubienica mogła mieć platformę oraz drewnianą podłogę. Obok kamiennej szubienicy znajdowała się drewniana pomocnicza szubienica kolankowa.

Obiekt z drewna, typu kolankowego wraz z drabiną.



Brak danych.

Drewniana. Kolankowa z przystawianą drabiną egzekucyjną. Służyła również do karania rebeliantów.
Była wykonana z drewna.

76.

Świebodzice Świebodzice świebodzicki dolnośląskie Szubienica stała na Górze Szubienicznej, oddalonej 1 km, na pd.-wsch. od miasta. Cylindryczna budowla z wejściem, na koronie której mogły być 4 słupy podtrzymujące umieszczone poziomo belki egzekucyjne. Szubienicę rozebrano w 1836 r., a materiał rozbiórkowy wykorzystano do utwardzenia ulic.

77.

Świerzawa Świerzawa złotoryjski dolnośląskie Zaginiona. Śladem po niej jest położony na pn.-wsch. od centrum wzgórze zwane dawniej Górą Szubieniczną, zaś ob. Rakarz (381 m n.p.m.). Brak danych.

78.

Trzcinica Mała Wołów wołowski dolnośląskie Szubienica stała przy drodze do Nieszkowic. Obiekt drewniany, wykonany jako obiekt kolankowy. Po zlikwidowaniu szubienicy na jej miejscu posadzono drzewo, do którego przylgnęła nazwa Szubieniczne Drzewo.

79.

Trzebiel Trzebiel żarski lubuskie Szubienica murowana. Datowana na 1 poł. XVI w. Usytuowana na pn. od centrum na prawo od bocznej (wschodniej) szosy do Tuplic, na wys. słupka 2,1 km, ok. 150 m od skrzyżowania, gdzie jest Urząd Gminny. Od szosy ku niej wiedzie 100 m aleja lipowa. Szubienice tworzy mur ceglany o grubości ok. 80 cm, śr. wewnętrzna ok. 3 m, i zewnętrzna ok. 4,6 m. Wys. murów ok. 2,5 m. Cylindryczne mury szubienicy rozsadza od wewnątrz stara lipa. Szubienica była wyższa od wewnątrz wiódł oblicowany kamiennymi blokami otwór wejściowy, a na ceglanych murach wznosiły się 3 ceglane słupy, pomiędzy którymi były rozpięte drewniane belki do wieszania skazańców. Wzgórze, na którym stoją ruiny szubienicy to Wzgórze Wisielców.

80.

Wałbrzych Wałbrzych wałbrzyski dolnośląskie Szubienica stała na pd.-zach. od Rynku. Brak danych.

81.

Wambierzyce Radków kłodzki dolnośląskie Szubienica usytuowana była na pd.-zach. od miejscowości, w odległości ok. 1,5-1,7 km od centrum. Znajdowała się przy drodze, która obecnie odchodzi od przystanku PKS między Wambierzycami a Wambierzycami Górnymi, ok. 500-600 m od tego skrzyżowania. Dzisiaj, miejsce szubienicy należy lokalizować przy starej drodze do wsi Studzienna i dalej przez miejscowość Borownik łączy się z drogą do Polanicy-Zdroju. Szubienica wykonana była z drewna.

82.

Wąsosz Góra górowski dolnośląskie Szubienica stała na Górze Szubienicznej, oddalonej ok. 2,5 km na pn. od miasta. Najprawdopodobniej wykonana była z drewna i miała 2 słupy.

83.

Wiązów Strzelin strzeliński dolnośląskie Znajdowała się przy drodze do Biskupic Oławskich. Była drewniana. Została zlikwidowana na pocz. XIX w.

84.

Wierzbna Świdnica świdnicki dolnośląskie Szubienica stała na Górze Szubienicznej, ok. 600 m na pd.-zach. od centrum miejscowości. Obiekt drewniany postawiony w 1625 r.

85.

Witowice Strzelin strzeliński dolnośląskie Szubienica stała na zach. od Witowic. Ok. 1800 r. miejscowy właściciel folwarku, rozebrał resztki szubienicy a materiał rozbiórkowy wykorzystał do budowy stajni.

86.

Wleń Wleń lwówecki dolnośląskie Stała na lewym brzegu Bobru, nieco na pd. od wzgórza z ruinami zamku, po lewej str. drogi prowadzącej z Wlenia do Lenna. Aktualnie jest to teren cmentarza komunalnego. Była wybudowana z kamienia z 3. filarami i wejściem do wnętrza od strony miasta. Zlikwidowana po 1824 r.

87.

Wojcieszów Wojcieszów złotoryjski dolnośląskie Wzniesiona na zboczu Trzcińca na wsch. od miasta. Zbudowana z kamienia, ma formę cylindryczną o śr. wew. dochodzącej do 6 m. Do wew. prowadzi od zach. obramienny otwór wejściowy o wym. 230x260 m. Mury szubienicy, mają gr. ok. 1 m, sięgają na wys. 3 m, a ponad nimi sterczą 4 filary o podobnej wysokości. Najlepiej zachowana szubienica wśród szubienic na Śląsku, była remontowana w l. 30.

88.

Wołów Wołów wołowski dolnośląskie Znajdowała się w odległości ok. 1,5 km na pd.-zach. od miasta, w kierunku do wsi Mojęcice i Stobno w pobliżu Szubienicznego Stawu.

Druga szubienica mogła znajdować się ok. 3 km na pn.-zach. od miasta.
Była w kształcie cylindrycznej studni z otworem drzwiowym, z 3. masywnymi filarami na koronie, na których spoczywały belki egzekucyjne wraz z opartą o jedną z nich drabiną egzekucyjną. Likwidacja szubienicy miała miejsce na pocz. XIX w.
Brak danych.

89.

Wrocław Wrocław Wrocław dolnośląskie Prawdopodobnie najstarsza miejska szubienica była na wsch. krańcu Wygonu Świdnickiego. W pobliżu biegł trakt do Strzelina, wychodzący przez Bramę Sakwową. Obecnie to miejsce można zlokalizować w rejonie skrzyżowania ulic Marchlewskiego i Pułaskiego.
Przed Brama Świdnicką, był ustawiony Rabenstein. Podczas modernizacji umocnień twierdzy wrocławskiej został przeniesiony w inne miejsce. Aktualnie można to miejsce zlokalizować w okolice pl. Kościuszki.



Druga szubienica miała być ustawiona na Rynku przed posesją nr 19, która nosiła nazwę „Starej Szubienicy”, ob. ul. Św. Doroty.




Szubienica wojskowa obok fontanny, na Nowym Targu.

Szubienica przed Bramą Mikołajską.


Szubienica przed Bramą Odrzańską, stała we wsch. półbastionie Odrzańskiego Dzieła Koronowego.

Wyspa Piaskowa.

Miejsce straceń na Zatumiu. Plac kaźni wraz szubienicą, znajdował się u zbiegu aktualnych ulic Ładnej i Mikołaja Reja.

Szubienica na Psim Polu.
Był to obiekt o korpusie cylindrycznym z otworem drzwiowym z 4. masywnymi filarami na koronie korpusu szubienicy, które podtrzymywały belki egzekucyjne. Najstarsza wzmianka źródłowa mówiąca o istnieniu w tym miejscu szubienicy pochodzi z 1346 r.


Pierwotnie obiekt był cylindryczny. Po przeniesieniu w 1693 r. był odbudowany na rzucie wielokąta, z otworem wejściowym. Od str. pd.-wsch. stała kapliczka słupowa. Obiekt wybudowany był z kamiennych bloków lub z cegły. Komunikację wewnątrz obiektu stanowiły schody lub drabina. Górny podest mógł być wykonany z desek lub kamiennych płytek, podobnie jak dolny podest. Obiekt wykonano prawdopodobnie w 1557 r., natomiast zlikwidowano go w poł. XVIII w.
Podczas prac ziemnych w 1745 r. wykopano płytę (podstawę) czworoboczną szubienicy z wyrytą datą 1515. W innych materiałach mówi się o wykopaniu murowanego słupa. Wykopano również drewniany filar z datą 1515. Szubienica była ustawiona w rejonie dzisiejszego pomnika Aleksandra Fredry, która została postawiona w 1636 r. Szubienica została rozebrana po 1657 r. Inne źródła podają 1653 r.
Szubienica o konstrukcji drewnianej, przeznaczona do karania przestępców ze środowiska wojskowego. Szubienicę wybudowano w 1620 lub 1631 r. Likwidacja nastąpiła w 1657 r.
Szubienica stała obok dzisiejszych trzech kamiennych krzyży, był to obiekt drewniany, wybudowany w 1663 r. i rozebrany miesiąc później.
Obiekt wznoszony w różnych latach w różnej formie, wymienia się rok budowy 1620, 1752, 1743, 1763, 1810, 1841, być może, że w tym miejscu ustawiano kolejne szubienice lub je modernizowano bądź remontowano. Likwidacja obiektu w 1852 r.
Podczas badań archeologicznych, odkryto relikty miejsca straceń, które funkcjonowało w 1398 r. i późniejszych latach.
W sąsiedztwie szubienicy był staw, natomiast Góra Szubieniczna, była położona na terenie zalewowym, trudno dostępna w okresie podniesienia poziomu wody. W pobliżu szubienicy stał pręgierz, który podobnie jak szubienica wykonany był z drewna.
Obiekt wybudowano w 1683 r. Był to obiekt drewniany.

90.

Zachowice Kąty Wrocławskie wrocławski dolnośląskie Szubienica stała na Górze Szubienicznej, na pd. od wsi, po lewej str. drogi do wsi Siedlakowice. Obiekt drewniany.

91.

Zamość Zamość Zamość lubelskie Ul. Św. Piątka, przy d. trakcie lwowskim. Aktualnie figura św. Piątka.

92.

Zawidów Zawidów zgorzelecki dolnośląskie Szubienica stała w Szubienicznym Gaju, na wsch. od miasta, przy starej drodze do Leśnej.

Nieistniejąca szubienica stała obok pręgierza na Rynku.
Prawdopodobnie była drewniana, skazańców grzebano na okolicznym pastwisku. W poł. XIX w. były jeszcze widoczne resztki słupów.
Stał na Rynku do 1666 r. Ze względu na zły stan techniczny, przewrócił się i został usunięty. Został zastąpiony nowym.

93.

Ząbkowice Śląskie Ząbkowice Śląskie ząbkowicki dolnośląskie Murowana szubienica stała w pobliżu wieży ciśnień, u zbiegu ul. Staszica i Lipowej, w pobliżu drogi do Ziębic.
Następna szubienica ustawiona była na Rynku obok pręgierza.
Szubienica przed Bramą Wrocławską.
Szubienica przed Bramą Srebrnogórską.

Szubienica przy drodze do Staszowic.
Była obiektem murowanym z wejściem do wewnątrz. Mogła posiadać 2 rzędy bel, lub belkę dla wisielców. Wybudowano ją na miejscu starej drewnianej szubienicy w 1507 r. rozebrano w 1821 r.
Brak danych.

Była obiektem drewnianym.
Obiekt drewniany. Wystawiony w 1612 r. Następną w 1625 r. w kształcie litery T.
Obiekt drewniany, wybudowany w 1602 r.

94.

Zgorzelec Zgorzelec zgorzelecki dolnośląskie Szubienica stała w pobliżu rzeki Nysy Łużyckiej.


Szubienica ustawiona na wzniesieniu, prawdopodobnie na terenie dzisiejszej oczyszczalni ścieków.




Na Dolnym Rynku, obok pręgierza wystawiano drewniane rusztowanie (szafot), na którym wykonywano wyroki.
Szubienica na Górnym Rynku, w zach. części obecnego Obermarkt.

Następna szubienica ustawiona była na dawnym pastwisku, w okolicach dzisiejszego wiaduktu kolejowego nad Nysą Łużycką.
Szubienica „Am Grenze”.
Obiekt drewniany o 4. słupach. W latach 40. XV w. została porwana przez nurt rzeki. Zastąpiono ją obiektem murowanym, ustawionym w tym samym miejscu.
Obiekt murowany z cegły i kamienia, na rzucie cylindra o śr. dochodzącej do 900 cm. Na koronie szubienicy stały 4 filary – słupy egzekucyjne. Posiadała podwójne belkowanie - dwie kondygnacje. Do szubienicy od pd. prowadził otwór wejściowy. Obiekt był otynkowany. W 1611 r. obiekt wyposażono w 2. drabiny, z których dłuższa posiadała 36 szczebli, krótsza 30. Budowę obiektu rozpoczęto w poł. 1446 r., a zakończono w 1447 r.
Brak danych.


Obiekt drewniany, kolankowy. W 1620 r. wybudowano szubienicę dla żołnierzy. W 1650 r. rozebrano starą i w tym miejscu postawiono nową w 1688 r., która stała do 1733 r.
Był to obiekt drewniany, trójsłupowy, który wybudowano w 1705 r.


Obiekt drewniany. wybudowany w 1708 r.

95.

Ziębice Ziębice ząbkowicki dolnośląskie Szubienica znajdowała się na Górze Szubienicznej, ob. Góra Parkowa, oddalona ok. 1 km na pd.-wsch. od miasta. Była to budowla cylindryczna, wykonana z cegły, na koronie której stały 4 filary, a do wnętrza prowadziły drzwi wejściowe. Rada miejska Ziębic w 1819 r. wnioskowała o wybudowanie w miejscu szubienicy – wiatraka. Jednak wiatrak rozebrano, a materiał z rozbiórki częściowo wykorzystano do budowy szkoły.

96.

Zimna Woda Lubin lubiński dolnośląskie Szubienica postawiona była ok. 1,2 km na pn. od miejscowości, na wzniesieniu przy drodze do wsi Żabice. Był to obiekt drewniany, wybudowany w 1675 r.

97.

Złotniki Lubańskie Leśna lubański dolnośląskie Usytuowana ok. 1 km, na pn.-zach. od wsi, na wzniesieniu 345 m n.p.m. położonym na zach. od Jeziora Złotnickiego i na wsch. od drogi Złotniki Lubańskie do Leśnej. Obecnie adaptowana na cele kulturalne.

98.

Złotoryja Złotoryja złotoryjski dolnośląskie Szubienica do 1810 r. stała na Górze Szubienicznej, powyżej strzelnicy. Po 1816 r. zmieniono nazwę na Górkę Mieszczańską, która położona jest w pn.-wsch. części miasta, obok ul. Legnickiej. Obiekt rozebrano w 1810 r.

99.

Złoty Stok Złoty Stok ząbkowicki dolnośląskie Na obrzeżach miejscowości. O jej istnieniu pośrednio świadczą 2 fakty. Pierwszym jest wzmianka z 1714 r. dotycząca dzierżawy miejscowych stawów, z których jeden nosi nazwę szubienicznego, a drugim notatka z 1831 r. o rozbiórce muru szubienicznego. Ostatnie badania archeologiczne wskazują, że szubienica była wykonana z kamieni polnych (niektóre o dość dużej średnicy), połączonych zaprawą wapienną o zabarwieniu zbliżonym do kremowego. Średnio szerokość fundamentów wynosiła ok. 1 m, śr. szubienicy ok. 6 m. Wewnątrz szubienicy odkryto pochówek.

100.

Żarki Średnie Zgorzelec zgorzelecki dolnośląskie Szubienica stała, za ostatnim budynkiem po prawej str. drogi do Dłużyny. Obiekt wybudowano w 1716 r.

101.

Żary Żary żarski lubuskie Szubienica nie zachowana. Była położona na Wzgórzu Szubieniczny Staw (Galgen Teich), w pobliżu ul. Żagańskiej (137 m n.p.m.). Brak danych.

Szubienice nieistniejące, o których brak danych: Biedrzychowice (pow. lubański), Bielawa (pow. dzierżoniowski), Bobrów (pow. jeleniogórski), Boguszów-Gorce (pow. wałbrzyski), Boguszów Wlk. (pow. jaworski), Burkatów (pow. świdnicki), Bystre (pow. oleśnicki), Bystrzyca (pow. lwówecki), Czarne (w granicach Jeleniej Góry), Dobroszyce (pow. oleśnicki), Dziwisz (pow. jeleniogórski), Giebułtów (pow. lwówecki), Gniechowice (pow. wrocławski), Gościszów (pow. bolesławiecki), Grodnica (pow. lubański), Grodziszcze (pow. ząbkowicki), Gronów (pow. zgorzelecki), Jakuszów (pow. legnicki), Janice (pow. lwówecki), Januszkowice (pow. wrocławski), Jenków (pow. jaworski), Kostrza (pow. świdnicki), Kościelna Wieś (pow. zgorzelecki), Książnica (pow. dzierżoniowski), Księgniki (pow. lubański), Księgnice (pow. lubański), Kunów (pow. zgorzelecki), Leszczyniec (pow. kamiennogórski), Lubiatów (pow. złotoryjski), Lubiąż (pow. wołowski), Lubiechów (w granicach Wałbrzycha), Lutomia (pow. świdnicki), Łomnica (pow. kłodzki), Łomnica (pow. zgorzelecki), Maciejowa (w granicach Jeleniej Góry), Marcinowice (pow. jaworski), Męcinka (pow. jaworski), Michałkowa (pow. wałbrzyski), Mielnik (pow. kłodzki), Mikołajowice (pow. legnicki), Milicz (pow. milicki), Miloszów (pow. lubański), Miszkowice (pow. kamiennogórski), Mokrzeszów (pow. świdnicki), Niedaszów (pow. jaworski), Nowa Wieś Grodziska ( pow. złotoryjski), Nowy Dwór (pow. trzebnicki), Nowy Kościół (pow. złotoryjski), Omięciny (pow. świdnicki), Opatowice (pow. strzeliński), Ostroszowice (pow. dzierżoniowski), Panków (pow. świdnicki), Pasiecznik (pow. lwówecki), Pielgrzymka (pow. złotoryjski), Pieszyce (pow. dzierżoniowski), Pilchowice (pow. lwówecki), Piotrowice (pow. jaworski), Platerówka (pow. lubański), Płakowice (pow. lwówecki), Pławna (pow. lwówecki), Prusice (pow. trzebnicki), Przecławice (pow. trzebnicki), Psary (pow. trzebnicki), Psie Pole (w granicach Wrocławia), Radogoszcz (pow. lubański), Radomierzyce (pow. zgorzelecki), Radostów (pow. lubański), Radzimów (pow. zgorzelecki), Rogów Sobócki (pow. wrocławski), Rosochata (pow. legnicki), Roztocznik (pow. dzierżoniowski), Rudna (pow. lubiński), Rudnica (pow. ząbkowicki), Rząśnik (pow. złotoryjski), Sichów (pow. jaworski), Siedlec (pow. lubiński), Siedliska (pow. legnicki), Sieroszów (pow. ząbkowicki), Skała (pow. lwówecki), Skokowa (pow. trzebnicki), Skrzydlice (pow. zgorzelecki), Sławnikowice (pow. zgorzelecki), Smolnik (pow. lubański), Stara Kamienica (pow. jeleniogórski), Stara Oleszna (pow. bolesławiecki), Stary Wielisław (pow. kłodzki), Studniska Dolne (pow. zgorzelecki), Sulików (pow. zgorzelecki), Syców (pow. oleśnicki), Szyszkowa (pow. lubański), Świecie (pow. lubański), Świerzawa (pow. złotoryjski), Świny (pow. jaworski), Tomkowa (pow. świdnicki), Trzebień (pow. bolesławiecki), Trzebnica (pow. trzebnicki), Trzebnice (pow. polkowicki), Turoszów (pow. zgorzelecki), Uniegoszcz ( w granicach miasta Lubania), Uraz (pow. trzebnicki), Warmątowice (pow. legnicki), Wierzbowa (pow. bolesławiecki), Wierzchosławice (pow. jaworski), Wieża (pow. lwówecki), Wilków (pow. złotoryjski), Wińsko (pow. wołowski), Witoszów (pow. świdnicki), Włosień (pow. lubański), Wojanów (pow. jeleniogórski), Wola Sokołowska (pow. lubański), Wrociszów Górny (pow. zgorzelecki), Wrzeszczyn (pow. jeleniogórski), Wykroty (pow. bolesławiecki), Zamienice (pow. legnicki), Zaręba (pow. lubański), Zbytowa (pow. oleśnicki).

III. Wieże (lochy) głodowe:

Lp.

Miejscowość

Gmina

Powiat

Województwo

Lokalizacja

Opis

1.

Babice Babice chrzanowski małopolskie Zamek Lipowiec. Wieża zamku była przeznaczona na więzienie.

2.

Bolków Bolków jaworski dolnośląskie Zamek Bolków. W wieży zamku były lochy głodowe.

3.

Chojnik Jelenia Góra jeleniogórski dolnośląskie Zamek Chojnik. Wieża w zespole ruin zamku.

4.

Czocha Leśna lubański dolnośląskie Zamek Czocha. Lochy głodowe w dolnej części zamku.

5.

Głogów Głogów głogowski dolnośląskie Zamek Głogów. W zespole zamku, wieża głodowa.

6.

Golub- Dobrzyń Golub- Dobrzyń golubsko-dobrzyński kujawsko-pomorskie Zamek. Wieża z lochami głodowymi.

7.

Legnica Legnica Legnica dolnośląskie Zamek. Lochy głodowe w wieży zamkowej.

8.

Lwówek Śląski Lwówek Śląski lwówecki dolnośląskie Wieża Bramy Bolesławieckiej. Po odbudowie ze zniszczeń podczas wojny 1641 r. przeznaczono ją na ciężkie więzienie z izbą katorgi i lochem głodowym (ok. 12 m głębokości).

9.

Olsztyn Olsztyn częstochowski śląskie Ruiny zamku. Wieża głodowa wśród ruin zamku.

10.

Otmuchów Otmuchów nyski opolskie Zamek. Cela głodowa w najstarszym skrzydle pn. z XIV/XV w.

11.

Paczków Paczków nyski opolskie Brama Kłodzka. Wieża głodowa obok Bramy Kłodzkiej.

12.

Prudnik Prudnik prudnicki opolskie Wieża WOKA. Dolna część wieży, to lochy głodowe.

13.

Przewóz Przewóz żarski lubuskie Pozostałości po dawnym zamku z 1329 r. Posadowiona jest powyżej kościoła, poza dawnymi murami miejskimi. Wzniesiona w poł. XIII w. wraz zamkiem. Ma kształt cylindryczny, zwężający się ku górze, wys. 22 m przy grubości murów 385 cm. Prawie w połowie wysokości umieszczony jest otwór wejściowy w formie ostrołuku.

14.

Zielona Góra Zielona Góra Zielona Góra lubuskie Wieża Łazienna. Pozostałość po systemie dawnych obwarowań, wieża błędnie nazwana Wieżą Głodową.

15.

Ząbkowice Śląskie Ząbkowice Śląskie ząbkowicki dolnośląskie Krzywa Wieża. Loch głodowy, położony na poziomie przyziemia I piętra, dostępny tylko od góry.

IV. Stoły sądowe:

Lp.

Miejscowość

Gmina

Powiat

Województwo

Lokalizacja

Opis

1.

Bąków Grodków brzeski opolskie W ogrodzie dawnej plebani w pobliżu kościoła. Kamienny stół posiada kształt elipsy o wymiarach ok. 140x105x15 cm. W 2007 r. obok stołu dostawiono 2 elementy rzeźbiarskie imitujące dawne siedziska.

2.

Brzeg Brzeg brzeski opolskie Nieistniejący stół znajdował się na Rynku. Brak danych.

3.

Kochanów Kamienna Góra kamiennogórski dolnośląskie Na niewielkim wzniesieniu, obok skupiska drzew. Stół sędziowski wykonany z piaskowca, kształtem zbliżony do elipsy o wymiarach 200x75 cm, wokół którego jest ustawionych 8 kamiennych stołków. Jeden z nich składa się z 2. części, inne posiadają oparcia. Siedziska stołków posiadają różne rozmiary, do 55 cm dł. i do 45 cm szer. oraz do 55 cm wys.

4.

Leszno Leszno Leszno wielkopolskie Stół sędziowski znajduje się kilka kilometrów na pn. od Leszna. Brak danych.

5.

Stary Sącz Stary Sącz nowosądecki małopolskie Przy głównej drodze pod rozłożystą lipą. Brak informacji na ten temat.

6.

Stary Strącz Sława wschowski lubuskie Po pd. stronie drogi ze Sławy do Wschowy, osadzony w ziemi wielki i płaski głaz, pod wiekową lipą. Brak danych.

7.

Strzelin Strzelin strzeliński dolnośląskie dolnośląskie Po pd. stronie wieży ratuszowej.

Drugi stół odnaleziono w piwnicach ratusza.
Na nim data 1746 – prawdopodobnie data jego renowacji, zapewne stół jest starszy.
Brak danych dotyczących drugiego stołu.

8.

Warszawa Warszawa Warszawa mazowieckie Muzeum Etnograficzne, ul. Kredytowa 1. Eksponat w postaci kamiennego stołu wójtowskiego pochodzi ze śląskiej Wisły.


Pobierz załącznik do Regulaminu Odznaki MS Word lub PDF