Odznaczenie ustanowione w 1974 r. obecnie wchodzi w skład Systemu wyróżnień i odznaczeń członków i jednostek organizacyjnych Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, zatwierdzonego Uchwałą Zarządu Głównego PTTK nr 350/XVII/2012 z dnia 29 września 2012 r. Przyznawane jest przez Zarząd Główny PTTK na wniosek władz kół i klubów PTTK (za pośrednictwem zarządu oddziału), zarządów oddziałów, jednostek regionalnych, władz naczelnych PTTK oraz komisji, rad i zespołów Zarządu Głównego PTTK.

Do 2012 r. Odznaka „Zasłużony w pracy PTTK wśród młodzieży” przyznawana była w dwóch stopniach:

• srebrnym – za 3 lata działalności w PTTK wśród młodzieży,

• złotym – za kolejne 5 lat działalności w PTTK wśród młodzieży,

Od 2012 r. odznaka przyznawana jest w trzech stopniach:

• brązowym – za 4 lata aktywnej działalności w PTTK wśród młodzieży,

• srebrnym – za 6 lat aktywnej działalności w PTTK wśród młodzieży,

• złotym – za 8 lat aktywnej działalności w PTTK wśród młodzieży.

Odznaczenia winny być wręczane z okazji:

• jubileuszy działalności jednostek organizacyjnych PTTK;

• Dnia Turystyki;

• rocznicy powstania PTTK;

• innych znaczących wydarzeń w życiu jednostki organizacyjnej lub osoby odznaczonej (zjazd oddziału, zebranie koła lub klubu, jubileusz).

Odznaczenie ma kształt liścia, w podstawie którego znajduje się stylizowany znak organizacyjny PTTK. Znak ten ma formę tarczy kompasu z zaznaczonymi 16 kierunkami na okręgu (z przerwami na cztery oznaczenia literowe: N, E, S, W), w którego wewnętrzne koło wpisane są: granice Polski z zielonym wypełnieniem, biało-czerwona strzałka kompasu (złożona z czterech trójkątów prostokątnych i wychylona w kierunku pomiędzy NNE a NE) oraz biegnący przez środek napis PTTK. Odznaczenie jest wykonane z metalu w kolorze odpowiednio: brązowym, srebrnym i złotym, który w znacznej części pokryty jest zieloną emalią. Poniżej liścia znajduje się napis: „ZA PRACĘ Z MŁODZIEŻĄ”. Wraz z odznaką wręczana jest legitymacja.