Park, utworzony 1 kwietnia 1957 r., reprezentuje przyrodę regionu Pojezierza Wielkopolskiego. Położony jest w niewielkiej odległości od Poznania, w krainie Wielkopolsko-Pomorskiej, w dzielnicy przyrodniczoleśnej Niziny Wielkopolsko-Kujawskiej. Powierzchnia ogólna Parku wynosi 7.602 ha. Ochroną ścisłą objęto powierzchnię 259 ha (3%), w tym lasy zajmują 107 ha, a resztę stanowią wody. Większość terenu chroniona od 1934 r.

Krajobraz Parku jest silnie urozmaicony pod względem ukształtowania powierzchni. Wynikiem działania lodowca są liczne wzniesienia moreny czołowej i dennej, ozy, kemy, drumliny oraz rynny polodowcowe wypełnione wodą jezior. Na terenie Parku znajduje się 12 jezior różnych typów (np. rynnowe – Jezioro Góreckie, moreny czołowej – Jezioro Kociołek, eutroficzne – Jezioro Budzyńskie, dystroficzne – Jezioro Skrzynka), a najwyższe wzniesienie moreny czołowej wynosi około 130 m.

Park ten ma wyraźnie leśny charakter – dąbrowa, grąd, bór sosnowy i mieszany. Niestety, lasy nie są pochodzenia naturalnego; powstały one w wyniku działania człowieka. Stąd gatunkiem panującym jest sosna, która zajmuje 89% powierzchni lasów, podczas gdy 77% powierzchni to siedliska lasowe. Inny główny gatunek lasotwórczy Parku to dąb, a następnie: świerk, modrzew, brzoza, jesion, olsza, lipa, grab i inne. W obrębie parku mieści się 17 obszarów całkowitej ochrony (rezerwatów przyrody). Głównym składnikiem flory parku są lasy, ich poszycie i runo. Występują tu głównie gatunki eurosyberyjskie i środkowoeuropejskie. Flora Parku jest bardzo bogata; liczy ponad 1.100 gatunków roślin naczyniowych, w tym wiele gatunków chronionych, jak storczyki, goździk siny, zimoziół północny i inne. Rośnie tu ponadto 500 gatunków glonów, 400 gatunków grzybów, 150 gatunków porostów, 200 gatunków mszaków.

Bogata jest także fauna, wśród której występują typowe gatunki leśne, jak jeleń, sarna, dzik, lis, kuna (na zdjęciu po lewej), zając, borsuk i inne. Faunę najliczniej reprezentują owady. Żyje ich tutaj ponad 3.000 gatunków, wśród których wyróżniamy największy w Polsce gatunek pająka z rodziny krzyżakowatych, tygrzyka paskowanego oraz jedyny w Polsce gatunek pająków spędzających całe życie pod wodą, topika. Do znaczących w parku grup zwierząt należą ponadto: mięczaki (114 gatunków), ryby (36 gatunków), ptaki (190 gatunków) i ssaki (46 gatunków). Można tu spotkać zaskrońca, padalca, dzięcioła czarnego, kanię czarną, perkoza dwuczubego, myszołowa (na zdjęciu po prawej).

Przyroda Parku, a szczególnie zespoły leśne, są zagrożone ze względu na bliskość Poznania i jego przemysłu. Zagrożeniem znacznym była także gradacja brudnicy mniszki z lat 1982–1984. Wszystko to razem, oraz fakt, że znajdujące się tu drzewostany sosnowe rosną na niewłaściwych siedliskach, wpłynęło na konieczność intensywnej przebudowy tych lasów. W latach dziewięćdziesiątych sosna przestała być gatunkiem dominującym w Parku. Na uwagę zasługuje muzeum Parku z interesującą ekspozycją przyrodniczą. Przez park prowadzi 7 oznakowanych szlaków turystycznych o łącznej długości 80 km. Wielkopolski Park Narodowy posiada dogodne połączenia autobusowe i kolejowe z odległym o 15 km Poznaniem.

WIELKOPOLSKI PARK NARODOWY

Chroniony obszar na południe od Poznania, położony w trójkącie miast Luboń – Mosina – Stęszew, na linii brzegu Warty. Powierzchnia wraz ze strefą ochronną 10 tys. ha, z czego w bezpośredniej administracji WPN 5.194 ha (w tym 4.387 ha lasów). Utworzony w 1957 r. Zarząd Parku mieści się w Puszczykowie. Celem istnienia WPN jest trwałe zachowanie typowych form naturalnego środowiska przyrodniczego ze względów naukowo-badawczych, dydaktyczno-wychowawczych i kulturalno-społecznych. Obszar ten uchodzi za najbardziej malowniczy w Wielkopolsce, gdzie na stosunkowo małej powierzchni znaleźć można różnorodne formy polodowcowej rzeźby terenu, jeziora różnych typów oraz wyjątkowe nagromadzenie zbiorowisk roślinnych i zwierzęcych o wielkiej wartości przyrodniczej.

Dominującą formą ukształtowania powierzchni WPN jest morena denna – przeważnie płaska, w niektórych miejscach falista. Wcięty jest w nią układ połączonych z sobą rynien polodowcowych o szerokości 200--600 m i głębokości 10-15 m, w których znajdują się jeziora. Równolegle do jednej z rynien przebiega pasmo pagórków Ozu Bukowsko-Mosińskiego (najbardziej znany fragment to Szwedzkie Góry nad Jeziorem Budzyńskim). Od południa i wschodu wysoczyzna morenowa opada raptownie ku niżej położonym obszarom pradolinowym. W tym miejscu zalegają starsze utwory polodowcowe, które przez rynny i wąwozy erozyjne porozcinane są na „wyspy” wysoczyznowe: Morenę Dymaczewską (117 m n.p.m.), Piskorzewską (125 m), Krosińską (113 m), Pożegowską (132 m) i Puszczykowską (117 m n.p.m.). Najniżej (do 70 m wysokości względnej) położonymi fragmentami WPN są tereny na południu (część Pradoliny Warciańsko-Odrzańskiej) i wschodzie (Poznański Przełom Warty – na zdjęciu po lewej). W Przełomie występują niewielkie połacie wydm śródlądowych. W północnej części WPN, w rejonie Wir i Szreniawy, znajduje się obszar pagórków kemowych o wysokości do 125 m n.p.m.

Pod względem ilości i różnorodności wód WPN jest najbogatszy wśród polskich parków narodowych. Na jego obrzeżach płyną Warta i jej lewe dopływy: Samica Stęszewska i Wirynka. W granicach Parku leży 10 jezior rynnowych o zróżnicowanym charakterze, w tym 3 duże: Dymaczewskie, Góreckie, Witobelskie. Występują też „oczka” polodowcowe, a w dolinie Warty – starorzecza.

Wyróżniono 18 występujących tu zbiorowisk leśnych i zaroślowych oraz 26 zespołów roślin wodnych i błotnych, w tym kilka rzadko spotykanych. Na obszarze WPN stwierdzono 1.100 gatunków roślin naczyniowych (85% występujących w Wielkopolsce), w tym 45 chronionych całkowicie i 10 częściowo, a także ponad 500 gatunków glonów, 150 gatunków porostów, 170 gatunków mchów i ponad 400 gatunków grzybów. Żyje tu 46 gatunków ssaków, około 190 gatunków ptaków (53% znanych w kraju), 5 gatunków gadów, 13 gatunków płazów, 36 gatunków ryb (75% występujących w dorzeczu Warty), 114 gatunków mięczaków i ponad 3.000 gatunków owadów.

Działalność gospodarcza na obszarze WPN ogranicza się do ochrony istniejących drzewostanów i ich przebudowy w celu unaturalnienia. Na obszarach 17 rezerwatów ścisłych  (łączna powierzchnia 221 ha) wyklucza się całkowicie ingerencję ludzką. Najcenniejszym fragmentem jest rez. „Grabina” (pow. 8,49 ha) przy południowym krańcu Jeziora Góreckiego – relikt lasów, jakie dawniej rosły na znacznym obszarze dzisiejszego Parku. Ścisłą ochroną objęto m. in. jeziora Budzyńskie, Góreckie (na zdjęciu po prawej), Kociołek i Skrzynka, bagno Dębienko, fragment łęgów nadwarciańskich i kilka zbiorowisk leśnych. Formą ochrony specyficzną dla WPN są tzw. drzewostany reliktowo-pomnikowe (w rejonie Puszczykowa i Wypalanek, łączna pow. 51 ha), obejmujące najstarsze w Wielkopolsce drzewostany sosnowe w wieku około 200 lat.

Turystyczną penetrację WPN ułatwia sieć 80 km znakowanych szlaków pieszych, podzielonych na 7 odcinków nazwanych imionami osób zasłużonych dla Parku oraz nauki i turystyki wielkopolskiej.