PARK NARODOWY GÓR STOŁOWYCH utworzony w 1993 r. obejmuje tereny w Górach Stołowych, w obecnym województwie dolnośląskim. Powierzchnia całkowita Parku to 6.340 ha, w tym pod ścisłą ochroną 376 ha. Obszar Parku od pn.-zach. i fragment od pn. wyznacza granica państwowa. Park zajął większą część terenu utworzonego w 1981 r. Stołowogórskiego Parku Krajobrazowego. W otulinie Parku (powierzchnia 10.515 ha) leżą uzdrowiska: Kudowa-Zdrój, Duszniki-Zdrój i Polanica-Zdrój oraz miasta – Szczytna i Radków.

Park obejmuje unikatowe w Europie góry płytowe, które zachwycają fantastycznymi kształtami skał. Skalne labirynty (np. na Szczelińcu Wielkim, Błędnych Skałach), szczeliny, ściany, turnie, kolumny, powstałe w wyniku procesów erozyjnych oraz różnorodnej odporności przemiennie zalegających piaskowców, margli i łupków, które tworzą płytową budowę gór z całkowicie spłaszczoną wierzchowiną. Na niej powstały torfowiska kontrastujące z otoczeniem. Szata roślinna Parku należy do piętra regla dolnego. Lasy tworzą głównie świerki, zasiane w miejsce wyciętych na przełomie XIX i XX stulecia lasów bukowo-jodłowych. Naturalne, nie zmienione zespoły leśne zachowały się tylko na małych powierzchniach (3% powierzchni lasów), głównie wzdłuż potoku Pośnia i w okolicach Rogowej Stopy, na której istnieje jedyne w Polsce stanowisko rośliny zwanej skalnicą zwodniczą, buczyny sudeckie porastające stoki Rogowej Kopy na południe od Karłowa czy na żyźniejszych siedliskach lasy bukowo-jaworowe z wiązem górskim. W obrębie parku mieści się rezerwat „Wielkie Torfowisko Batorowskie”, gdzie rosną: wrzosiec bagienny, modrzewnica czy rosiczki. W okolicach Batorowa, Łężyc i Gołaczowa istnieje obszar łąk, który ze względu na podobieństwo do afrykańskich ekosystemów łąkowych nazywany jest Sawanną Łężycką.

Ochroną są objęte unikatowe ostańce i labirynty skalne zbudowane z piaskowca. Bogata flora: rośliny torfowisk wysokich, lasy świerkowe, lokalnie lasy bukowe z domieszką in. gatunków, chronione i rzadkie gatunki roślin, jak: sosna błotna (na torfowiskach), kosodrzewina, wawrzynek wilczełyko, bluszcz, lilia złotogłów, dziewięćsił bezłodygowy, pełnik europejski. Zwarte zespoły leśne parku sprzyjają rozwojowi leśnych gatunków zwierząt. Reprezentują je tutaj: muflony (zdjęcie po prawej), dziki, sarny, jelenie, borsuki i popielice. Spośród dość bogatej, bo liczącej ponad 200 gatunków ptaków, ornitofauny do najbardziej atrakcyjnych należą: sóweczka, puchacz, bocian czarny, jastrząb gołębiarz, cietrzew, kuropatwa, krogulec, orzechówka, pustułka oraz pluszcz i pliszka górska. Cenny i bogaty jest istniejący w parku kompleks bezkręgowców, wśród których na uwagę zasługują: ślimak karpacki, świdrzyk stępiony i świdrzyk okazały. Niektórych gatunków owadów (chrząszczy, pająków) gdzie indziej jeszcze w Polsce nie spotkano.

Rozwinięty ruch turystyczny, sieć znakowanych szlaków turystycznych, piękna „Droga Stu Zakrętów” z Radkowa przez Karłów do Kudowy-Zdroju.

GÓRY STOŁOWE, położone w centralnej części Sudetów Środkowych, są wskutek swego unikatowego krajobrazu jednym z najatrakcyjniejszych regionów turystycznych Polski. Zbudowane z górnokredowych piaskowców ciosowych i margli są one jedynym na terenie Polski przykładem gór o charakterze płytowym, w których występujące na kilku poziomach wysokościowych płaskie powierzchnie są oddzielone stromymi, nierzadko urwistymi i skalistymi krawędziami. Naprzemianległe występowanie leżących płasko ławic piaskowców ciosowych, odpornych lecz silnie spękanych, oraz warstw nieprzepuszczalnych margli i łupków, nadają rzeźbie Gór Stołowych bardzo charakterystyczny rys. Rzeźba ta jest efektem trwającego od kilkudziesięciu milionów lat niszczenia płyty utworzonej przez poziomo zalegające warstwy silnie uszczelnionych piaskowców i nieprzepuszczalnych margli, które są osadami istniejącego tu w okresie kredowym (około 90 mln lat temu) płytkiego morza. Nierównomierność niszczenia spowodowała powstanie osobliwych form, takich jak skalne miasta, skałki o fantastycznych kształtach, urwiska czy głębokie doliny rzeczne o charakterze przełomów. Czynnikiem przyciągającym turystów w Góry Stołowe jest też obecność na ich obrzeżach znanych miejscowości uzdrowiskowo-wczasowych (Duszniki-Zdrój, Polanica-Zdrój, Kudowa-Zdrój) i pielgrzymkowych (Wambierzyce).

Wydłużone stoliwo Gór Stołowych (długość około 17 km, szerokość około 4 km) przypomina w zarysie elipsę, rozciągniętą wzdłuż osi pn.-zach. – pd.-wsch. Jest ono przecięte dwukrotnie granicą państwową polsko-czeską, co powoduje jego podział na trzy części. Najbardziej ku północy wysunięte są Zawory (Róg 712 m) nie mające funkcjonalnego związku z pozostałą częścią Gór Stołowych. Część środkowa, znajdująca się na terenie Republiki Czeskiej, jest częścią Broumovskej vrchoviny i nosi nazwę Polickej vrchoviny. Ma ona charakter łagodnie pofalowanego płaskowyżu, obciętego od pn.-wsch. urwistą krawędzią Broumovskich stěn (Božanovsky Spičak 773 m, Koruna 769 m), z którego wyrastają izolowane, skaliste płaskowyże Adršpašsko-teplickich skal (Čap 786 m), Ostaša (700 m), Kŕižovego vrchu (667 m) i kilka mniejszych. Od pd.-zach płaskowyż przechodzi w pasmo Jestŕebich hor (Žaltman 739 m). Do Polski należy ich część pd.-wsch. (najwyższa) i nbsp;niewielki pn.-zach. skrawek. Południowy fragment Gór Stołowych znajduje się na terenie Ziemi Kłodzkiej i często jest utożsamiany z całością tego pasma. Jego zasadniczą częścią jest na ogół zalesiony płaskowyż, tworzący środkowy stopień Gór Stołowych, wzniesiony średnio 600 – 750 m n.p.m. i opadający ku pn. i pd. stromymi progami do 200 m wys. W strefach przykrawędziowych występują liczne zgrupowania skałek, ścian skalnych i skalistych wąwozów, powstałych wskutek intensywnej erozji, które są dużymi atrakcjami turystycznymi, np. Skalne Grzyby, Radkowskie Ściany, rejon dawnego wodospadu Pośny czy Skały Puchacza. Osobliwością rzeźby Gór Stołowych są  właśnie fantastyczne formy skalne (labirynty, szczeliny oraz skałki w kształcie zwierząt, grzybów, maczug oraz ruin starych budowli). Z płaskowyżu wyrastają, podobnie jak w części czeskiej, odosobnione masywy skalne, przybierające charakter skalnych miast i labiryntów (Szczeliniec Wielki 919 m, Szczeliniec Mały 895 m, Skalniak 915 m z Błędnymi Skałami, Narożnik 851 m). Poniżej skalnych krawędzi poziomu środkowego znajduje się na wys. 400-600 m dolny poziom, o mało urozmaiconej rzeźbie i w przewadze wylesiony, przechodzący ku pn.-wsch. we Wzgórza Ścinawskie, zaś ku pd.-zach. we Wzgórza Lewińskie. W kierunku pd.-wsch. teren wyraźnie się obniża ku przełomowej dolinie Bystrzycy Dusznickiej, oddzielającej Góry Stołowe od Gór Bystrzyckich oraz ku Kotlinie Kłodzkiej.

Sieć rzeczna w Górach Stołowych jest dość uboga, a powierzchnia stoliwa jest w wielu miejscach niemal bezwodna. Przecina je europejski dział wodny, oddzielający zlewisko Morza Bałtyckiego (potoki zmierzające do Ścinawki i Bystrzycy Dusznickiej) od zlewiska Morza Północnego (zlewnia Metuje, wpadająca do laby). Do zlewni Metuje należą m.in. okolice Kudowy-Zdroju. Na płaskich powierzchniach wierzchowinowych rozwinęły się miejscami torfowiska, np. będące rezerwatem przyrody Wielkie Torfowisko Batorowskie. Duże znaczenie mają wody mineralne, mające charakter szczaw sodowo-wapniowo-węglanowych. Szata roślinna Gór Stołowych została znacznie przekształcona w stosunku do swego stanu pierwotnego, co jest widoczne zwłaszcza na obszarach leśnych. Dominują w nich monokultury świerkowe, z miejscami tylko zachowanymi naturalnymi partiami z bukiem i jaworem (rejon wodospadu Pośny, górny bieg Dańczówki). Dużo ciekawsza jest roślinność łąkowa z bardzo charakterystycznym pełnikiem europejskim (zwanym też różą kłodzką) oraz roślinność torfowiskowa, a także zespoły mchów, porastające zacienione urwiska skalne. Małe zaludnienie obszaru przy jego dużym zalesieniu sprzyja obecności dużych ssaków, stąd częste są jelenie, sarny, dziki i borsuki, bogaty jest też świat ptaków (m. in. puchacz – zdjęcie po lewej i pustułka – zdjęcie po prawej).

Góry Stołowe są obszarem bardzo dobrze zagospodarowanym turystycznie, przeciętym gęstą siecią szlaków pieszych (w tym odcinek Głównego Szlaku Sudeckiego im. Mieczysława Orłowicza), udostępniających wszystkie skalne osobliwości masywu. Wśród licznych szos doprowadzających w rejon Gór Stołowych, wyjątkową atrakcyjność krajoznawczą posiada tzw. Droga Stu Zakrętów, z Kudowy-Zdroju przez Karłów do Radkowa. Południowym skrajem tego obszaru przechodzi międzynarodowa droga E-67 z Pragi przez Wrocław do Warszawy, przy której położone są znane miejscowości uzdrowiskowe. Połączenia kolejowe w rejon Gór Stołowych, po likwidacji części linii i ograniczeniu ilości kursów, mają obecnie niewielkie znaczenie. Drogowe przejścia graniczne między Polską a Republiką Czeską znajdują się w Kudowie-Słonem, Tłumaczowie i Golińsku koło Mieroszowa; kolejowe wykorzystywane w ruchu lokalnym w Mieroszowie.

Walory krajobrazowe i przyrodnicze Gór Stołowych sprawiły, że na ich obszarze utworzono liczne rezerwaty przyrody, zarówno po polskiej jak i po czeskiej stronie. W części kłodzkiej znajdują się rezerwaty krajobrazowe w Błędnych Skałach i na Szczelińcu Wielkim oraz torfowiskowy Wielkie Torfowisko Batorowskie. W 1981 r. utworzono tu Stołowogórski Park Krajobrazowy, który w 1993 r. przekształcono w Park Narodowy Gór Stołowych. Spośród miejscowości położonych na obrzeżu Gór Stołowych na szczególną uwagę, ze względu na zabytki i pamiątki kultury, zasługują Wambierzyce, Duszniki-Zdrój (jedyny zachowany w środkowej Europie młyn papierniczy z XVI w., obecnie Muzeum Papiernictwa – na zdjęciu po lewej – ręczna produkcja papieru czerpanego), Muzeum Festiwali Chopinowskich, Schronisko PTTK „Pod Muflonem”; Kudowa-Zdrój z Czermną (kaplica czaszek) po stronie polskiej oraz Nachod (zamek) z pobliskim Dobrošovem z pozostałościami fortyfikacji międzywojennych, Broumov i Teplice n. Metuji po stronie czeskiej. Rolę punktów wyjściowych w Góry Stołowe pełnią ponadto Polanica-Zdrój, Radków, Lewin Kłodzki, Hronov i Police n. Metuji.